Öğrenme Güçlüğü en genel ifade şekliyle bireyin zekasının normal veya normalin üzerinde olmasına rağmen uygun eğitim fırsatları sunulduğu halde öğrenme ölçütlerini karşılayamama durumu, zeka ve gösterilen performansın tutarsızlığını ifade etmektedir.
Eğitsel tanımlamada öğrenme güçlüğü, bireyin zekasının normal ve normalin üzerinde olmasına rağmen sözlü ve yazılı dili kullanma ve anlamada, konuşma, okuma, yazma, heceleme, matematiksel hesaplamalar yapmada, sosyal algılama, kendini idare etme, iletişim kurma alanlarında kendini gösteren temelinde nörolojik kökenli gelişimsel bir bozukluktur.
Bu tanım görsel, işitsel motor engelleri, zihin engelleri ve duygusal rahasızlıkları, çevresel, kültürel ve ekonomik dezavantajlardan kaynaklı öğrenme güçlüğü olan çocukları kapsamaz.
Ülkemizde bu iki tanım birbirinin yerine kullanılmakla beraber aynı şey demek değildir.
Öğrenme güçlüğü daha geniş kapsamlı bir tanımdır. Disleksi öğrenme güçlüğünün alt tiplerinden biridir. Okuma, anlama sorunlarını ifade eder. Öğrenme güçlüğünün ayrıca yazma sorunlarını ifade eden disgrafi, matematik becerileri öğrenme sorunlarını kapsayan diskalkuli ve sosyal öğrenme sorunlarını kapsayan sözel olmayan öğrenme güçlüğü alt tipleri bulunmaktadır.
Disleksi tanımının daha fazla kullanılmasının nedeni okuma sorunlarının her kesim tarafından daha çok ciddiye alınması, tanımın bilinirliğin daha fazla olması ve çağrışımlarının kişilere daha olumlu gelmesinden kaynaklanmaktadır.
Literatürde öğrenme güçlüğü, özel öğrenme güçlüğü, özgül öğrenme güçlüğü, öğrenme bozukluğu, öğrenme yetersizliği disleksi gibi farklı tanımlar aynı belirtiler için kullanılabilmektedir. Eğitsel açıdan bakıldığında en olumlu tanım olarak öğrenme güçlüğü biz eğitimciler tarafından tercih edilmektedir.
- Disleksi; okuma sorunlarını içerir. Hiç okuyamamadan, atlama, ekleme, ters çevirme, heceleyerek okuma gibi geniş bir yelpazede kendini gösterir.
- Disgrafi;yazma zorluklarını içerir. Harfleri yanlış-ters yazma, kopyalama, satır kullanma, atlama, ekleme zorluklarının birini ya da birkaçını kapsayabilir.
- Diskalküli; matematik becerilerinde zorlukları ifade eder zor öğrenme, yanlış hesaplamalar, ters yazım ya da tersten işlemler, sayı ezberleme zorlukları, problemleri anlayamama vb. belirtileri olabilir.
- Dispraksi (sözel olmayan öğrenme güçlüğü) motor beceriler ve sosyal becerilerdeki uyum problemlerini işaret eder. Oyunun kurallarını uygulama, hareketlerde yavaşlık, denge sorunları, ikili ilişkilerde yaşanan uyum sorunları bu alan içinde değerlendirilir.
Çocuklar sadece tek bir öğrenme güçlüğü alanından etkilendiği gibi tüm alanlarda öğrenme güçlüğünden etkilenen çocuklarda bulunmaktadır.
Ülkemizde öğrenme güçlüğü tanısının koyulabilmesi genellikle ilköğretim programlarının başlangıcına denk gelmektedir. Bunun en önemli nedeni ailelerin okul öncesi dönemde çocuklardaki öğrenme kayıplarını fark edememeleri, okul öncesi programlarda çalışan eğitimci arkadaşların bu alanda yeterli bilgiye sahip olmamalarıdır. Bir çocuğun okumayı öğrenememesi ya da bu süreçte sorun yaşaması toplumun her kesimi açısından çok önemsenmekte ve ciddi arayışlar bu süreçten sonra başlamaktadır.
Öğrenme güçlükleri bir uzman tarafından çok erken yaşlarda tespit edilebilmektedir. Her çocuğun gelişim özelliklerinin farklı olduğu temel görüşünden uzaklaşmadan risk grubundaki küçük yaş çocuklarına tanılayıcı olarak değil, desteklemeye yönelik olarak programlar geliştirilerek müdahale edilmelidir. Yapılan eğitsel müdahalelerin sonuçları çok iyi değerlendirilmeli uzmana başvurmak için kritik yaş dönemi kaçırılmamalıdır.
Konuşma Sorunları
- Geç konuşma
- Sözcüklerde ısrarlı hece karıştırma (tuvalet-tulavet, mavi-vami)
- Sözcükleri hatırlamakta zorluk (çatal’a kaşık deme, yoğurma yerine örme vb)
- Kısıtlı dil kullanımı
- Yönergeleri anlama, sıralı yönergeleri yerine getirmede zorluk
- Heceleme ve fonolojik sorunlar
Öğrenme Sorunları
- Kavramları karıştırma, zor öğrenme (renk-rakam)
- Sayı sayma, günleri sayma gibi sıralı becerileri ezberleme zorlukları
- Yön algılamada zorluk (kitabı tersten açma-bakma)
- Şekil kopyalama zorlukları
Sosyal Öğrenme Sorunları
- İkili ilişkilerde zorlanma, grup oyunlarına katılmama
- Oyunu, kurallarını anlama ve uygulamada zorlukla
- Süreli etkinlikleri tamamlamada zorluklar
- Dikkat-konsantrasyon güçlükleri
- Şarkı-şiir ezberlemede zorluklar
Motor Beceriler
- Denge-koordinasyon sorunları
- Sakarlık-dikkatsizlik
- El tercihinde gecikme
- Boyama, kesme becerilerde gecikme
- Tersten yazma gibi
Okul Döneminde Öğrenme Güçlüğü Belirtileri
- Okumayı-öğrenmekte zorlanma (yanlış okuma, atlama, tersten okuma, ekleme)
- Zaman (gün, ay, yıl, mevsim) algılama zorlukları
- Okuduğunu anlama
- Şekil-yazı kopyalama zorlukları
- Yanlış-ters-eksik yazma
- Çarpım tablosu ezberleme
- Yanlış işlem sonuçları
- Problemi anlayamama-şema oluşturma
- Noktalama işaretlerini unutma
- Okul kurallarına uyum zorlukları
- Arkadaşlık ilişkilerinde aksaklık
Öğrenme güçlüğü bir hastalık değildir. O yüzden tedavi sözcüğünün kullanılmaması gerekir. Tedavi sözcüğü sadece internet aramalarında ulaşılabilirlik açısından eklenmiştir. Öğrenme güçlüğüne özel eğitim yoluyla müdahale edilebilir.
*Öğrenme güçlüğünün temeli nörolojik kökenlidir, ortadan kaldırılması söz konusu değildir. Ancak özel eğitim uygulamalarıyla çocukların yaşantılarında meydana getirdiği zorlukların aşılması söz konusudur.
*Öğrenme güçlüğü nörolojik kökenli olması bireylerin öğrenemeyecekleri anlamına gelmemektedir. Bilgİ işleme süreci daha yavaş bir hızda veya öğrenme güçlüğü olmayan bireylere göre daha farklı yöntemlerle gerçekleşmektedir.
Devamını Göster
Öğrenme güçlüğü eğitim programları tamamen çocuğa özel olarak geliştirilmektedir. Uzmanlar tarafından çocuğun hem beceri hem bilişsel yeteneklerinin değerlendirilmesi ve programların mutlaka iki temel alan üzerinde hazırlanması gerekmektedir. Görünen okuma sorunları çocuklarda gözlenebilen beceriler ancak bu okuma sorunlarına neden olan bilişsel süreçlerinde doğru değerlendirilmesi ve hazırlanan programların mutlaka bu iki alanı da kapsaması gerekmektedir.
- Öğrenme güçlüğü bir zeka geriliği değildir. (Doğru)
– Aksine bir çocuğun özgül öğrenme güçlüğü tanısı alabilmesi için zeka puanının ortalama ya da ortalama üstü olması gerekmektedir.
- Öğrenme güçlüğü dahi hastalığıdır. (Yanlış)
– Her çocukta olabileceği gibi öğrenme güçlüğü gösteren çocukların bir kısmının üstün yetenekleri olduğu bilinmektedir ancak bu oran sanıldığı gibi çok yüksek değildir.
- “Disleksi uzmanı” gibi bir meslek grubu yoktur.(Doğru)
– Öğrenme güçlüğü eğitimi alanında uzman Özel eğitim öğretmenleri tarafından verilmektedir. Duygusal destek ihtiyacı için psikologlar, beraberinde dikkat desteği için çocuk psikiyatrları farklı gelişim destekleri için farklı uzman grupları ile işbirliği yapılabilmektedir.
Devamını Göster